Geplaatst door Hi, en wat leuk dat je dit artikel wilt gaan lezen. Het is onderdeel van een serie artikelen over mijn zoektocht naar zingeving. De andere artikelen zijn in deze categorie te vinden. Vandaag wilde ik het hebben over de werkwoorden ‘willen’, ‘durven’, en ‘kunnen’. Dit was dus eigenlijk het onderwerp van editie 21, maar dat liep – zoals gezegd – anders 🙂
Tsja, het klinkt zo simpel hè? Drie werkwoorden, en we kunnen ons allemaal wel iets voorstellen bij de betekenis ervan. En, belangrijker nog, bij de invulling ervan in het dagelijks leven. Toch vind ik het zo makkelijk nog niet.
Laat ik beginnen met het woord ‘kunnen’. Wanneer ‘kan’ ik iets? Nou, daar kan ik wel wat mee. Ik weet ongeveer welke vaardigheden ik heb, dus ik kan daar wel een lijstje van maken. Verder ben ik breed geinteresseerd, leergierig, en kan ik ook daadwerkelijk leren. Dus als ik iets nu niet kan, maar het wel kan leren, dan kan ik het later wel.
In gesprekken probeer ik hier wel een beetje mee op te passen, om twee redenen. Allereerst, als mensen vragen ‘Kun je dit?’, dan maak ik in mijn antwoord zo goed mogelijk duidelijk in hoeverre ik het nu kan, en of het ik denk te kunnen leren. Het tweede aspect heeft betrekking op mijn eigen inschatting van mijn eigen vaardigheidsniveau, en van mijn eigen vermogen om dat vaardigheidsniveau op te krikken. Het vergt best wat zelfkennis om deze inschattingen te kunnen maken, en het is voor mij ook nuttig om bewust te zijn van het Dunning-Kruger effect.
In het dagelijks leven merk ik dat ik een behoorlijk vertrouwen heb in mijn lerend vermogen, maar toch vaak terughoudend reageer op de vraag ‘Kun je dit?’. Dan komen we toch op het terrein van ‘durven’. Bij onzekerheid hoort vaak een zekere mate van angst, en dat komt dus naar voren als ik me onzeker voel over of ik iets kan. Dan ontstaat er een soort botsing tussen mijn cognitieve vertrouwen in het lerend vermogen, en de onzekerheid over mijn eigen vaardigheid.
In zekere zin (…) is het makkelijk om hiermee om te gaan: gewoon doen! Lekker uit die comfortzone, en de angst onder ogen komen. Dit werkte bij mij prima – toegegeven: altijd met de nodige twijfel en afweging voor het nemen van een stap. Toch kan het op die manier dealen met onzekerheid en angst een bepaalde tol gaan eisen. Als er geen positieve feedback is na het nemen van de stap, dan is er dus geen bevestiging van het feit dat het nemen van de stap tot iets moois heeft geleid. Algemener: feedback na het nemen van de stap is belangrijk om de juistheid van de stap te beoordelen.
Met ‘feedback’ bedoel ik nu even geen input van anderen, of rationele reflectie door mezelf, maar een gevoelsmatige toetsing. Als ik, bijvoorbeeld, samen met een team mensen iets moois voor elkaar krijg, dan wil ik daar een feelgood momentje bij hebben. En dan niet iets dat georganiseerd en gepland wordt, maar tijdens de dagelijkse waan door even lichamelijk in te checken bij mezelf hoe ik me voel. Het gaat om aandacht voor dat inchecken. Dat is voor mij de eerste stap naar een soort ‘geintegreerd functioneren’, waarbij het rationele denken en plannen in harmonie leeft met de lichamelijk beleving.
Het zal jullie niet verbazen, aangezien ik erover schrijf, dat ik hier nu niet zo goed in ben. Na het behalen van een resultaat ga ik meestal gelijk door met het volgende. En mijn beta-brein ziet natuurlijk altijd wel de mogelijke verbeterpunten, en dat neigt al snel naar ‘het is nog niet goed genoeg’.
Waarom is dit belangrijk om te kunnen doen? Nou, om bij te maken keuzes het onderscheid te kunnen zien tussen ‘Ik wil dit niet’ en ‘Ik wil dit wel, maar durf het nog niet’. Vooraf voelen beide situaties angstig, maar de oorzaak van de angst is totaal anders (‘harde grens’ vs ‘gezonde spanning’). Het toepassen van doorzettingsvermogen in de eerste situatie leidt veelal tot ellende, maar in de tweede situatie meestal tot groei. Het continue en gevoelsmatig toetsen van mijn eigen gemoedtoestand, in alle nuances, is essentieel voor verdere groei. Een puur rationele inschatting is niet voldoende.
Tsja, al schrijvend lees ik af en toe mijn eigen tekst terug. In de vorige paragraaf had ik het over ‘groei’, en dat lijkt me inderdaad iets moois om te doen. Maar belangrijker nog is het simpelweg hebben van een leuk leven. Genieten van de dingen we doen, en de mensen met wie wat dat doen.
Laat ik een voorbeeldje noemen waarbij dit hele proces me goed afgaat. In mijn vrije tijd bouw ik houten modelschepen. Dat zijn leuke trajecten om te doen, maar vergen wel een enorm geduld, inzet, en doorzettingsvermogen. In mijn vroege carriere heb ik regelmatig dingen gedaan waardoor ik het bouwen niet leuk vond. Iedere keer dat dat gebeurde heb ik dat gesignaleerd, en heb ik mijn gedrag een beetje aangepast. Ik sta mezelf toe om fouten te maken, en monteer regelmatig onderdelen die geen schoonheidsprijs verdienen. Soms stop ik zelfs minder tijd in iets dat ik al kan, om zo wat tijd vrij te maken voor iets dat ik niet kan. Ik krijg dan een extra ‘lelijk’ ding op een schip, maar ik leer wel steeds bij.
Een lijstje met observaties is misschien wel handig hier:
- Ik stel mezelf bij ieder project realistische doelen, en sta mezelf toe om er een rommeltje van te maken en de doelen bij te stellen.
- Ik vind het, na ruim 25 jaar, nog steeds leuk om te doen.
- Mijn meest recente schip (de Neeltje Jacoba – een model van een Vollenhovense Bol) is het lelijkste dat ik tot nu toe gemaakt heb, en ik ben er apetrots op. Het is namelijk het eerste schip dat ik zonder bouwpakket gemaakt heb.
- Ik heb genoeg plannen klaarstaan om een heel mensenleven mee te vullen.
- Ik blijf mijn vaardigheden verder aanscherpen en verbreden.
- Ik neem regelmatig tijd om een paar minuten naar het schip in aanbouw te kijken.
- Ik stop af en toe als ik even geen zin meer heb.
- Ik registreer bij mezelf als ik een drempel ervaar, en kies dan heel bewust hoe ik daarmee omga. Overheen stappen, ontwijken, of uitstellen? Alle opties zijn ok.
Het is mooi om zo’n voorbeeld in mijn leven te hebben. Zo vormt het een fijne spiegel voor het dagelijks leven. Toegegeven: daar zijn de belangen natuurlijk vele malen groter en het proces dus complexer. Maar ik ben er van overtuigd dat ik het ook daar kan leren en toepassen!
Dat was het weer voor vandaag. Hartelijk dank voor het lezen van deze post, en voel je vrij om te connected om LinkedIn als je ervaringen wilt delen, of anderszins iets kwijt wilt over mijn Soul Searching reis. Tot de volgende!